Ο Προμηθεύς, ο δημιουργός του ανθρώπινου είδους, πού μερικοί τον συγκαταλέγουν στους επτά Τιτάνες, ήταν γιος του Τιτάνα Ευρυμέδοντα είτε του Ιαπετού από τη Νύμφη Κλυμενη και αδελφοί του ήταν ο Επιμηθεύς, ο Άτλας και ο Μενοιτιος (1).
β. Ο γιγάντιος Άτλας, ο πρεσβύτερος από τούς αδελφούς, γνώριζε όλα τα βάθη της θάλασσας διαφέντευε ένα Βασίλειο με απότομες ακτές, μεγαλύτερο από την Ασία και την Αφρική και τις δύο μαζί. Η χώρα αυτή, η Ατλαντίδα , βρισκόταν πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες, και μια αλυσίδα νησιά πλούσια σε καρπούς τη χώριζε από μια παραπέρα ήπειρο, πού δεν συνδεόταν με τη δική μας. Ο λαός του Άτλαντα άρδευε και καλλιεργούσε απέραντη πεδιάδα στο κέντρο, πού την τροφοδοτούσαν με νερό οι λόφοι ποτίζοντας την ολόκληρη, με εξαίρεση ένα χάσμα πού πήγαινε προς τη θάλασσα. Κατασκεύαζαν επίσης ανάκτορα, λουτρά, ιππόδρομους, μεγάλα λιμενικά έργα και ναούς και έκαναν πόλεμους όχι μόνο προς τα δυτικά, μακριά ως την άλλη ήπειρο αλλά και προς τα ανατολικά, ως την Αίγυπτο και την Ιταλία. Οι Αιγύπτιοι λένε ότι ο 'Άτλας ήταν γιος του Ποσειδώνα, πού οι δίδυμοι γιοι του, πέντε ζευγάρια, είχαν όλοι ορκιστεί υποταγή στον αδελφό τους στο αίμα ταύρου θυσιασμένου στην κορυφή στήλης και ότι στην αρχή ήταν εξαιρετικά ενάρετοι, και με μεγάλη δύναμη χαρακτήρα σήκωναν το βάρος του πλούτου τους σε χρυσάφι και ασήμι. Αλλά κάποια μέρα, απληστία και σκληρότητα τούς κυρίεψαν, και με άδεια του Δία οι Αθηναίοι τούς νικήσαν κατά κράτος και εξάλειψαν τη δύναμη τους. Ταυτόχρονα οι θεοί έστειλαν κατακλυσμό πού σε μια μέρα και μια νύχτα βούλιαξε την Ατλαντίδα ολόκληρη έτσι πού τα λιμενικά έργα και οι ναοί θάφτηκαν κάτω από την απέραντοσύνη της λάσπης και ή θάλασσα έπαψε πια να είναι πλωτή (2).
γ. Κατόπιν, ο Άτλας και ο Μενοιτιος, πού γλίτωσαν, πήγαν με τον Κρόνο και τούς Τιτάνες στον άτυχη πόλεμό τους κατά των ολύμπιων θεών. Ο Ζευς σκότωσε τον Μενοιτιο μ' έναν κεραυνό και τον ξαπόστειλε στον 'Άδη, άλλά χάρισε τη ζωή στον Ατλάντα πού τον καταδίκασε να στηρίζει στους ώμους του τον ουρανό στην αιωνιότητα (3).
δ. Ο Άτλας ήταν ο πατέρας των Πλειάδων, των Υάδων και των Εσπερίδων και έκτοτε εξακολουθεί να στηρίζει τα ουράνια, εκτός από μια περίπτωση όπου τον ξεκούρασε άπ' αυτό το καθήκον του ο Ηρακλής. Μερικοί λένε ότι ο Περσεύς έκανε τον Ατλάντα να πετρώσει και να γίνει το βουνό Άτλας δείχνοντας του το κεφάλι της Γοργόνας άλλά αυτοί λησμονούν εκείνο πού λέγεται, ότι ο Περσεύς ήταν μακρινός πρόγονος του Ηρακλή (4).
ε. Ο Προμηθεύς, όντας σοφότερος από τον 'Άτλαντα, πρόβλεψε την έκβαση της εξέγερσης κατά του Κρόνου, και έτσι προτίμησε να πολεμήσει στο πλευρό του Δία, έπεισε μάλιστα και τον Επιμηθέα να κάνει το ίδιο. Ο Προμηθεύς ήταν πράγματι ο σοφότερος της φυλής του, και η Αθηνά, πού εκείνος είχε βοηθήσει στη γέννηση της από το κεφάλι του Δία, τον δίδαξε αρχιτεκτονική, αστρονομία, μαθηματικά, ναυσιπλοΐα, ιατρική, μεταλλουργία και άλλες χρήσιμες τέχνες, πού εκείνος τις μεταβίβασε στο ανθρώπινο είδος. Αλλά ο Ζευς, πού είχε αποφασίσει να ξεκληρίσει ολόκληρη τη φυλή των ανθρώπων, και τούς χαρίστηκε μόνο ύστερα από τα επίμονα παρακάλια του Προμηθέα, θύμωσε με τη δύναμη και την ικανότητα τους πού όλο πλήθαιναν (5).
ζ. Κάποια μέρα, όταν στη Σικυών ξέσπασε φιλονικία γύρω στο θέμα ποία μέρη του θυσιασμένου ταύρου θα έπρεπε νια προσφέρονται στους θεούς και ποία θα έπρεπε να κρατιούνται για τούς ανθρώπους, κλήθηκε ο Προμηθεύς να κάνει τον διαιτητή. Τότε αυτός έγδαρε και κομμάτιασε έναν ταύρο, έραψε από το τομάρι του δύο σάκους ανοιχτούς στο απάνω μέρος τους, και τούς γέμισε με τα διάφορα κομμάτια. Ο ένας σάκος περιείχε όλο το κρέας, πού όμως ο Προμηθεύς το έκρυψε κάτω από το στομάχι, το λιγότερο επιθυμητό μέρος τον ζωών , ο άλλος σάκος περιείχε τα κόκαλα σκεπασμένα από παχύ στρώμα λίπος. Όταν ο Προμηθεύς κάλεσε τον Δία να διαλέξει έναν από τούς δύο σάκους, ο Ζευς έπεσε αμέσως θύμα της άπάτης και διάλεξε το σάκο πού περιείχε τα κόκαλα και το λίπος (πού εξακολουθούν να είναι η μερίδα τον θεών) αλλά τιμώρησε τον Προμηθέα, πού γελούσε σε βάρος του πίσω από την πλάτη του, στερώντας τη φωτιά από τούς ανθρώπους.
- Ας τρώνε το κρέας τους ώμό! φώναξε (6).
η. Ο Προμηθεύς κατέφυγε αμέσως στην Αθηνά παρακινώντας τη να τον διευκολύνει να ανέβει στον Όλυμπο από κάποιο παραπόρτι, κι αυτή του έκανε τη χάρη. Μόλις έφτασε στον Όλυμπο, ο Προμηθεύς άναψε έναν δαυλό από το πύρινο άρμα του Ήλιου, και σε λίγο έκοψε απ αυτόν ένα κομμάτι αναμμένο κάρβουνο πού το έβαλε στην εσωτερική ψίχα ενός κουφόξυλου. Ύστερα, αφού έσβησε το δαυλό, το έσκασε χωρίς να τον ανακαλύψουν, και έδωσε τη φωτιά στους ξανθωπούς (7).
θ. Ο Ζευς ορκίστηκε εκδίκηση. Προσταξε τον 'Ήφαιστο να φτιάξει μια πήλινη γυναίκα, τούς τέσσερις 'Άνεμους να της φυσήξουν ζωή, και όλες τις θεές του Ολύμπου να τη ντύσουν τη γυναίκα αυτή, την Πανδώρα, την ομορφότερη που δημιουργήθηκε ποτέ, ο Ζευς την έστειλε δώρο στον 'Επιμηθέα, με τη συνοδεία του Έρμη. Αλλά ο Επιμηθεύς, έχοντας ειδοποιηθεί από τον αδελφό του να μη δεχτεί κανένα δώρο από τον Δία, αποποιήθηκε την προσφορά με όλον τον οφειλόμενο σεβασμό. Ακόμη πιο θυμωμένος τώρα απ' όσο πριν, ο Ζευς έδεσε γυμνό τον Προμηθέα στο όρος Καύκασο, όπου ένας πεινασμένος αετός του έτρωγε κάθε ημέρα το συκώτι, χρόνο με το χρόνο και δεν υπήρχε τέλος για τον πόνο του Προμηθέα, επειδή τις νύχτες (πού κατά τη διάρκειά τους αυτός έμενε εκτεθειμένος στη φοβερή παγωνιά και στο κρύο) το συκώτι του ξαναγινόταν.
ι. Αλλά ο Ζευς, μη θέλοντας να ομολογήσει ότι είχε φανεί εκδικητικός, δικαιολόγησε την αγριότητα του διαδίδοντας ψευτιές: η Αθηνά, είπε, είχε καλέσει τον Προμηθέα στον Όλυμπο για κρυφό ειδύλλιο.
κ. Ο Επιμηθεύς, αναστατωμένος από τη μοίρα του αδελφού του, έσπευσε να παντρευτεί την Πανδώρα, πού ο Ζευς την είχε κάνει τόσο ανόητη, κακοήθη και τεμπέλα όσο όμορφη ήταν: την πρώτη από μακρά σειρά τέτοιες γυναίκες , αμέσως η Πανδώρα άνοιξε ένα πιθάρι πού ο Προμηθεύς είχε προειδοποιήσει τον Επιμηθέα να μείνει κλειστό και όπου αυτός με χίλιους κόπους είχε φυλακίσει όλα τα δείνα πού μπορούσαν να πλήξουν την ανθρωπότητα: όπως τα Γηρατειά, την Κούραση, την Αρρώστια, την Τρέλα, την Κακία και το Πάθος. Πετάχτηκαν όλα σύννεφο έξω από το πιθάρι, και αφού κατατρύπησαν τα σώματα του Επιμηθέα και της Πανδώρας, ρίχτηκαν στη φυλή των θνητών . Ωστόσο, η απατηλή Ελπίδα, πού ο Προμηθεύς την είχε βάλει κι αυτή μέσα στο πιθάρι, τούς απέτρεψε από τη γενική αυτοκτονία (8).
Σημειώσεις
1.Ευστάθιος Παρεκβολαί σ. 987· Ησίοδος Θεογονία 507 κεξ.· 'Απολλόδωρος Α 2, 3.
2.Πλάτων Τίμαιος 6 και Κριτίας 9-10.
3.Όμηρος 'Οδύσσεια α 52-4' Ησίοδος Ο.π.· Υγίνος Μύθος 150.-
4.Διόδωρος Σικελιώτης Δ 27' 'Απολλόδωρος Β 5, 11· Οβίδιος Μεταμορφώσεις Ιν 630.
5.Αισχύλος Προμηθεύς δεσμώτης 218, 252, 445, κεξ., 478 κεξ., και 228-36.
6.Ησίοδος Θεογονία 521-65' Λουκιανός Θεών διάλογοι Α και Προμηθεύς η Καύκασος 3.
7.Σέρβιος στις Εκλογές του Βιργιλίου νι 42.
8. Ησίοδος 'Έργα και ημέραι 42-105 και Θεογονία 565-619' Σχολιαστής στον Απολλώνιο Ρόδιο Β 1249.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου