Οξεοβασική Ισορροπία

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ pH - Ο2 - CO2 - ΔΙΤΤΑΝΘΡΑΚΙΚΩΝ

- pH: 7.35 – 7.45 (μέση τιμή 7.40)
- Τιμές pH 6.8 και 7.8: όρια συμβατά με τη ζωή
- Διάφορες αποκλίσεις στην τιμή του pH προκαλούν διαταραχές της ενζυμικής λειτουργίας στην κυτταρική μεμβράνη, τα μιτοχόνδρια και το κυτταρόπλασμα

- Οξυαιμία: μείωση pH αίματος
- Αλκαλιαιμία: αύξηση pH αίματος

- Μερική πίεση CO2: 35 – 45
- Μερική πίεση Ο2: πάνω από 80
- Διττανθρακικά: 22 – 26

ΡΥΘΜΙΣΗ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ
1. Ενδογενείς εξωκυττάριες και ενδοκυττάριες ρυθμιστικές ουσίες
2. Αναπνευστική λειτουργία
3. Νεφρική λειτουργία

- Ρυθμιστικές ουσίες (κυρίως ασθενή οξέα): προσλαμβάνουν ή αποβάλλουν ιόντα Η, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η επίδραση στο pH μετά προσθήκη οξέος ή βάσης στον εξωκυττάριο χώρο
- Αναπνευστική λειτουργία: μειώνει ή αυξάνει τη μερική πίεση του CO2 (ανάλογα με την απαιτούμενη ρύθμιση)
- Νεφρική λειτουργία: συμβάλλει στην απέκκριση των ιόντων Η (υπό μορφή φωσφορικών αλάτων και ΝΗ4) και την επαναρρόφηση των διττανθρακικών (διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων στο αίμα). Γενικά: τα διττανθρακικά αποτελούν τον μεταβολικό παράγοντα, η μερική πίεση του CO2 τον αναπνευστικό παράγοντα και η τιμή του pH εκφράζει το τελικό αποτέλεσμα της δράσης αυτών των παραγόντων

- Διαδοχική ρύθμιση pH μετά από φόρτιση με ιόντα Η:
1. Εξωκυττάρια διττανθρακικά (άμεση δράση)
2. Υπεραερισμός (εντός λεπτών ή ωρών)
3. Ενδοκυττάρια ρυθμιστικά (εντός 2 – 4 ωρών)
4. Νεφρική απέκκριση ιόντων Η (εντός ωρών – ημερών)

- Εξωκυττάριες ρυθμιστικές ουσίες: διττανθρακικά και λευκώματα (κυρίως η λευκωματίνη)
- Ενδοκυττάριες ρυθμιστικές ουσίες: φωσφορικές ρίζες, αιμοσφαιρίνη και ανθρακικά άλατα των οστών

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

- Οξέωση: συσσώρευση οξέος
- Αλκάλωση: συσσώρευση βάσης

- Μεταβολική οξέωση: μείωση pH, διττανθρακικών και (αντιρροπιστικά) του CO2
- Μεταβολική αλκάλωση: αύξηση pH, διττανθρακικών και (αντιρροπιστικά) του CO2
- Αναπνευστική οξέωση: μείωση pH, αύξηση CO2 και (αντιρροπιστικά) των διττανθρακικών
- Αναπνευστική αλκάλωση: αύξηση pH, μείωση CO2 και (αντιρροπιστικά) των διττανθρακικών
Γενικά: η αναπνευστική οξέωση αντιρροπείται με μεταβολική αλκάλωση (και αντίστροφα), ενώ η αναπνευστική αλκάλωση αντιρροπείται με μεταβολική οξέωση (και αντίστροφα).

Μεταβολική Οξέωση

- Προκαλείται από:
1. Απώλεια διττανθρακικών (π.χ. διάρροια)
2. Αυξημένη παραγωγή ή πρόσληψη οξέων (π.χ. κετοξέωση, γαλακτική οξέωση, λήψη ασπιρίνης)
3. Διαταραχή απέκκρισης ιόντων Η

- Διακρίνεται σε υπερχλωραιμική μεταβολική οξέωση με φυσιολογικό χάσμα ανιόντων και νορμοχλωραιμική μεταβολική οξέωση με αυξημένο χάσμα ανιόντων
(Χάσμα ανιόντων: ΧΑ = Na – ( Cl + HCO3) = 9 – 14 mΕq/L )
- Κλινική εικόνα:
1. Υπέρπνοια
2. Κοιλιακές αρρυθμίες
3. Μείωση συσταλτικότητας μυοκαρδίου
4. Λήθαργος
5. Κώμα

Μεταβολική Αλκάλωση

- Προκαλείται από:
1. Απώλεια ιόντων Η (απώλεια γαστρικού υγρού, χορήγηση διουρητικών)
2. Αυξημένα επίπεδα αλατοκορτικοειδών
3. Χορήγηση διττανθρακικών
- Κλινική εικόνα (συνήθως οι ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί):
1. Επιφανειακή αναπνοή
2. Τετανία
3. Έκτακτες συστολές

Αναπνευστική Οξέωση

- Προκαλείται από την αδυναμία του οργανισμού να αποβάλει το παραγόμενο (κατά τις μεταβολικές διαδικασίες) CO2
- Συσχετίζεται με:
1. ΧΑΠ και άλλα αναπνευστικά νοσήματα
2. Φάρμακα
3. Τραυματισμοί
4. Βλάβες ΚΝΣ που προκαλούν μείωση της δραστηριότητας του αναπνευστικού κέντρου
5. Νευρολογικές ή νευρομυϊκές διαταραχές που προκαλούν αδυναμία των αναπνευστικών μυών
6. Κόπωση αναπνευστικών μυών (εξαιτίας οξείας πνευμονικής νόσου)

Αναπνευστική Αλκάλωση
- Προκαλείται από:
1. Κυψελιδικός υπεραερισμός, ο οποίος συσχετίζεται με ερεθισμό των περιφερικών χημειοϋποδοχέων λόγω αρτηριακής υποξαιμίας (οξεία πνευμονική νόσος, σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας τύπου ενηλίκου, αρχική φάση οξείας ασθματικής κρίσης, πνευμονικό οίδημα). Επίσης, μπορεί να προκληθεί από άγχος, νευρώσεις, ψυχώσεις ή οξύ άλγος.
2. Ερεθισμός του αναπνευστικού κέντρου (φάρμακα, τραύματα, νεοπλασίες).